Help, mijn kind kan niet zelf spelen!

Zelf ben ik gezegend met twee kinderen die relatief goed alleen kunnen spelen. Skyler eigenlijk al vanaf het begin en ook Maddox gaat zichzelf steeds beter zelf vermaken. Dat is zeker niet altijd zo geweest want de eerste maanden had Maddox echt zijn moeder nodig en hij kon en wilde dan ook niets alleen doen. De jongens hebben nu natuurlijk ook veel aan elkaar. Ik ben regelmatig gewoon thuis aan het werk en dan zijn de jongens met hun speelgoed in de weer. Dat soort momenten vind ik echt heerlijk. Hoe leuk ik het ook vind om met mijn kinderen te spelen; ik vind het nog veel leuker dat ze niet continu mijn aandacht nodig hebben om zichzelf te kunnen vermaken. Laatst kreeg ik een nieuwsbrief van de crèche van Maddox met daarin het onderwerp ‘Wat als je kind niet (zelf) wil spelen?’ Ik weet namelijk dat ik mazzel heb en dat er ook genoeg kinderen zijn die dit niet zo goed kunnen of willen. Omdat jullie de onderwerpen heel interessant vinden die ik aankaart omdat ze op het kinderdagverblijf genoemd zijn (lees hier bijvoorbeeld over het competente kind, hier over communiceren met je kind en hier over wat ik zoal geleerd heb van de crèche), vind ik het leuk om zo nu en dan iets uit de nieuwsbrief te bespreken en te delen met jullie. Wie weet heb je er iets aan.

Heb je er weleens bij stilgestaan dat spelen eigenlijk het enige aspect van het opgroeien is, dat verdwijnt naarmate een kind volwassen wordt? Lopen, eten, praten of andere dingen zoals besluitvaardigheid en zelfvertrouwen zijn aspecten waar je later nog veel aan gaat hebben, maar spelen is een uniek aspect in het leer- en ontwikkelproces van een kind. Ik vond dit toch wel een eyeopener. Nu het zo op papier staat weet je het wel, maar ik heb er nooit eerder bij stilgestaan.

Spelen legt tevens een belangrijke basis voor de verschillende ontwikkelingen die in eerste instantie geen verband met spel lijken te hebben. Het vormt een essentieel onderdeel voor een gezonde fysieke en mentale ontwikkeling. Spelen is net zo belangrijk als schrijven, lezen en rekenen. Sterker nog: de ervaringen die een kind opdoet tijdens spel leggen het fundament voor deze vaardigheden. Spel is dus meer dan alleen iets om een kind bezig te houden of te vermaken. De momenten waarop een kind zelfstandig speelt leveren de allergrootste bijdrage aan zijn ontwikkeling. En daar komt de vraag om de hoek kijken: wat als je kind niet (zelf) wil spelen?

Dat ik zeg dat mijn kinderen goed zelf spelen betekent absoluut niet dat ze dit altijd doen. Ook zij hebben momenten dat ze me nodig hebben om tot spel te komen. Een toren bouwen, voor Skyler het een en ander fabriceren, een heel Playmobil-leven maken, dingen uitstallen zodat Maddox verschillende keuzes kan maken, etc. Bovendien zijn er momenten dat het helemaal niet lukt en dat ik ze óf help, óf dat we gewoon naar buiten moeten, even weg uit de omgeving.

Volgens de pedagogische coach op het kinderdagverblijf kun je je een paar dingen afvragen als jouw kind niet wil spelen. Let op: dit wordt bedoeld zonder een wijzend vingertje dat ouders iets fout doen maar het kan je wel bewuster maken van de situatie.

1. Voelt mijn kind zich emotioneel en fysiek veilig?
2. Heeft mijn kind voldoende bewegingsvrijheid om te kunnen spelen?
3. Heeft mijn kind voldoende uitdagende speelmaterialen die aansluiten zijn interesse en ontwikkelingsfase?
4. Beschikt mijn kind over voldoende spelvaardigheden? Weet mijn kind wat hij met de speelmaterialen kan doen?
5. Doe ik iets om mijn kind afhankelijk te maken van mijn ondersteuning of nabijheid?

Vervolgens geeft de coach een aantal praktische tips om het (zelf) spelen een handje te helpen;

• Zorg voor een veilige en uitdagende voorbereide speelplek met speelmaterialen die aansluiten bij de interesse en ontwikkelingsfase van je kind. Kijk wat ze fijn vinden en waar ze het meest blij van worden. Maddox is nu heel erg met blokjes en kleuren bezig, terwijl Skyler vooral aansluiting vindt bij speelgoed dat bij zijn favoriete programma hoort.

• Creëer bewust momenten van zelfstandig spel. Probeer te voorkomen dat je altijd samen met je kind speelt want hierdoor leert hij niet dat hij het ook zelf kan. Wissel deze momenten van zelfstandig spel af met momenten waarop jullie samen iets gezelligs doen.

• Breidt de momenten van zelfstandig spel steeds een beetje uit. Als je kind de eerste keer 10 minuten zelfstandig heeft gespeeld, probeer dan of het een volgende keer 15 minuten lukt.

• Wanneer je kind toch jouw aandacht blijft vragen, benoem dan rustig en zonder waardeoordeel dat het tijd is om te spelen en leg uit welke opties je kind heeft. Vertel bijvoorbeeld welke speelmaterialen er klaar liggen. Laat je niet verleiden om je kind continu te ‘vermaken’. Dit is niet goed voor zijn ontwikkeling en vraagt ook veel van jou als ouder.

• Spreek waar mogelijk in blokken van tijd: “Net was het tijd om te eten, daarna hebben we samen een boekje gelezen en nu is het tijd om te spelen”.

• Laat je kind waar mogelijk meedenken over spel en spelmaterialen.

• Investeer in de ontwikkeling van spelvaardigheden bij je kind. Sommige kinderen moeten leren spelen en hebben hier hulp bij nodig.

• Benoem het gedrag en de handeling. Zo leert jouw kind zijn of haar gedrag kennen, maar zien ze ook dat hun gedrag effect heeft. Door bijvoorbeeld een omgegooide toren of een wegrollende bal te benoemen leert hij of zij dat dat gebeurde door een eigen handeling en zullen ze het gaan herhalen.

Wat ik ook een heel fijne tip vind die ik las: leg de speelgoed klaar door de ruimte heen. Zo hebben de kinderen, en dan vooral de kleine kinderen die net kruipen of bijvoorbeeld net stappen, steeds iets nieuws te ontdekken in de ruimte waardoor hun aandacht vastgehouden wordt. Ze moeten echt op onderzoek uit en door bijvoorbeeld te wisselen na een slaapje, zijn er weer nieuwe dingen om te ontdekken. Ook heeft het kinderdagverblijf het altijd over passief speelgoed, dus speelgoed zonder geluid, knopjes en lichtjes. Een kind moet dan zelf creatief zijn en aan de slag om er iets van te maken. Nu ben ik daar wel met Maddox mee begonnen maar omdat Skyler veel actief speelgoed heeft, is dat voor Maddox ook wel heel aantrekkelijk. Ik probeer hier een balans in te vinden en wissel ook veel speelgoed in zijn speelgoedkist af.

Wat voor ons echt veel helpt, is dat ze een echte speelhoek hebben waar de kinderen weten wat ze kunnen vinden. We hebben, vooral bij Maddox, gemerkt dat een grote speelgoedkist niet heel erg aantrekkelijk is (de laatste tijd wel steeds iets meer) en dat het beter werkt als we bijvoorbeeld drie of vier dingen neerleggen. De blokkendoos maak ik ook vaak open en dat maakt de meeste indruk op Maddox. Voor Skyler werken we met speelgoedbakken zodat ‘ie niet zo snel uitgekeken is op bepaalde dingen. Zo hebben we nu al een tijdje Duplo beneden staan en zal er tijdens de vakantie weer een andere kist gepakt worden. Dit is dan niet alleen voor ons netjes en overzichtelijk, maar ook voor Skyler weer uitdagend.

Iets wat bij ons ook echt heeft bijgedragen, is het kinderdagverblijf. Beide kinderen zijn sinds dat moment een stukje zelfstandiger geworden en dat komt natuurlijk omdat de leidsters daar ook niet de hele dag slechts één kindje kunnen entertainen. Er zijn in Maddox’ groep twee leidsters voor negen kinderen en ja, daar hebben ze hun handen vol aan. De kinderen worden gestimuleerd om zelf te spelen, de baby’s liggen vaak in een grondbox met spullen om hen heen om tot spel gebracht te worden en ook van Maddox ontvang ik vaak een foto dat hij in de rondte loopt met speelgoed of zich vermaakt met spullen daar in de ruimte. Wat mij betreft heeft het kinderdagverblijf dus heel erg veel bijgedragen aan het zelf spelen.

Ik heb het eigenlijk al direct vanaf het begin zo gedaan; ik moet werken dus ik moet de kinderen soms even ‘alleen’ laten. Ik ben niet weg uit de kamer, maar ik laat ze wel alleen met hun eigen speelgoed omdat ik mijn ding moet en wil doen. Skyler liet ik ook regelmatig in de box liggen maar Maddox had beduidend meer ruimte nodig. We creëerden een mooie speelhoek met zijn eigen spullen. Nu ik dit artikel schrijf is Skyler met zijn Playmobil aan het spelen en speelt Maddox achter me met Duplo. Ik besef me heel erg goed dat ik het getroffen heb en dat het niet zo vanzelfsprekend is. Sterker nog: er zullen ongetwijfeld ouders zijn die álles al hebben geprobeerd maar waarbij niks helpt. Ik ben van mening dat het ook echt in het kind zelf moet zitten, anders kun je tips lezen tot je een ons weegt.

Toch hoop ik dat er een goede tip tussen zit, ook al is het er maar eentje. Ik weet namelijk uit ervaring hoe heerlijk het is om niet constant je kind te hoeven entertainen en weet nog hoe benauwend ik het vond dat Maddox de eerste maanden helemaal niét zelf kon spelen en altijd mijn aandacht nodig had.

Kan jullie kind goed zelf spelen? Hebben jullie nog fijne tips?

* De informatie is afkomstig uit de CompaNanny nieuwsbrief die ik ontvang omdat mijn kind op het kinderdagverblijf daar zit.