‘Mama, ik ben de kanjer vandaag!’

Er zijn een paar redenen waarom we voor Skylers basisschool hebben gekozen en één daarvan is omdat ze een kanjerschool zijn en werken middels een kanjertraining. De Kanjertraining is in 1996 begonnen als een ouder- en kindtraining en wordt inmiddels door het hele land gegeven én ingezet als anti-pestmethode op basisscholen en voortgezet onderwijs. Wij als ouders waren enorm onder de indruk van dit systeem en ik kan wel zeggen dat het doorslaggevend is geweest voor onze keuze.

Het motto geldt: wat je meemaakt is interessant, vervelend of naar, maar hoe je ermee omgaat is belangrijker, dat vormt je. Reageer daarom niet met haat, wraak, gezeur, ontkenning, onverschilligheid of cynisme op problemen die zich voordoen in jouw leven. Doe je best er iets van te maken. Zoek oplossingen waarmee je elkaar en de situatie recht doet. Oplossingen die in de toekomst houdbaar zijn. En dit wordt dus in de klas, zelfs al bij de kleuters, gehandhaafd. Vertrouwen, rust en wederzijds respect zijn de meest belangrijke kenmerken. Het doel van de Kanjertraining is om de sfeer in de klas goed te houden of te verbeteren. Kinderen leren om positief over zichzelf én de ander te denken en elkaar aan te spreken op (on)gewenst gedrag. Ze krijgen handvatten die ze kunnen gebruiken in sociale situaties. Om in gesprek te gaan over gedrag bij kinderen, helemaal bij de allerkleinsten, maken ze bij de Kanjertraining gebruik van petjes met vier verschillende kleuren. Zo wordt het voor de kinderen visueel en dus makkelijker te begrijpen.

Belangrijk is dat kinderen zich bewust worden van hun eigen gedrag en welk effect dit gedrag kan hebben op de ander. De petten die in iedere groep hangen zijn hulpmiddelen om op een respectvolle manier over gedrag te kunnen praten. Elke kleur pet staat voor een gedragstype. In de klas benadrukken ze dat je geen kleur pet bént, maar dat je je gedráágt als een kleur. Hierdoor wordt duidelijk dat je kunt kiezen voor bepaald gedrag. De zwarte pet staat voor te krachtig en dominant gedrag, rood staat voor te jolig en clownesk gedrag en geel is te angstig en bang. De witte Kanjerpet staat voor betrouwbaarheid. De witte pet zegt: ‘Ik ben oké, jij bent oké!’ Zolang je handelt vanuit vertrouwen en op basis van wederzijds respect zijn verschillen tussen mensen goed en waardevol. Het is niet zo dat een kind dat niet helemaal aardig is geweest de hele dag met de pet moet op lopen, maar het wordt puur gebruikt tijdens rollenspellen. Toen ik het Skyler vroeg zei hij: ‘Iemand met de zwarte pet zegt dan ‘Je broek is stom! Met de witte pet is iedereen aardig.’ Ik vind dit echt enorm mooi om zo de kinderen iets bij te brengen over de verschillen tussen kinderen en dat het allemaal oké is, maar dat pestgedrag niet getolereerd wordt en dat alles staat met respect en vertrouwen.

In de kanjertraining leren de kinderen dus te kiezen voor witte pettengedrag, maar dat wil niet zeggen dat alle gedrag van de zwarte pet, rode pet en gele pet verkeerd of slecht is. Immers, witte petten met een zwart randje zijn kinderen die goed de leiding kunnen nemen, dingen opzetten en ervoor gaan. Witte petten met een rood randje zijn heel gezellige kinderen, ze fleuren een groep op met hun vrolijkheid. En witte petten met een geel randje zijn goede luisteraars en staan voor anderen klaar. Alle petten hebben dus hun goede kanten. Alleen tevéél zwart, rood of geel maakt het voor een kind lastig in sociale situaties. Met de Kanjertraining leren kinderen gedrag te herkennen en zichzelf te zijn. Via herhalen en oefeningen ontwikkelen kinderen zich tot Kanjers. Je mag best stoer of introvert zijn, maar met respect voor de ander. Aan het einde van de dag deelt Skylers juf altijd twee medailles uit aan de kanjers van die dag. Als ze iets goeds hebben gedaan, een ander hebben geholpen of op een andere manier een kanjer zijn geweest. Zo is Skyler al een paar keer trots naar buiten gelopen met de mededeling dat ‘ie een kanjer was omdat hij iemand had geholpen met een moeilijke puzzel en omdat hij voor het eerst mee durfde te praten in de kring over een boek. Zo wordt het voor kinderen ook meer uitdagend om behulpzaam en betrokken te zijn in de klas en hun gevoelens te erkennen én bespreekbaar te maken. Ik ben van mening dat je pestgedrag nooit helemaal tegen kunt gaan, maar we merken dat het in Skylers klas absoluut goed bespreekbaar is, dat er eigenlijk geen kinderen worden buitengesloten en dat er veel wordt gewerkt aan vertrouwen, elkaar helpen en elkaar in de waarde laten. Ik hoop van harte dat dit tot groep 8 gaat doorzetten.

Tijdens de kennismaking op school werd ons heel veel verteld over deze training en dat ze er enorm veel waarde aan hechten. Tot en met groep 8 is dit de leidraad en ik vind het een fijn geweten dat dit zo goed begeleid wordt. Er werd toen ook verteld over een vertrouwensspel tussen drie kinderen. Er staan er twee tegenover elkaar en de derde staat in het midden. Deze moet zich naar voren en naar achteren ‘laten vallen’ en vertrouwen hebben in de twee andere kinderen die hem of haar zullen opvangen. Iedere week staat er weer iets centraal en wordt er gewerkt middels deze methode. Dingen die onder andere bespreekbaar worden zijn hoe zie ik mijzelf? Jezelf voorstellen. Iets aardigs zeggen over een ander en over jezelf. Gevoelens, wat zijn dat? Hoe voelt een ander zich? Inlevingsvermogen. Laat pesters kletsen. De kunst van vragen stellen en antwoord geven. Luisteren en samenwerken. Vriendschap. Van kritiek kun je leren. Zelfreflectie. Er zijn mensen die van je houden. Hoe ga ik met pesten om? Hoe zorg ik ervoor dat ikzelf niet mee doe met narigheid? Doe je niet anders voor dan je werkelijk bent.

Er stond nog een heel mooi stuk over een thema in de nieuwsbrief van Skylers school die ik graag wil delen om dit stuk wat extra kracht bij te zetten:

‘Kanjertraining gaat heel vaak over vertrouwen. Het draait in de training niet alleen om vertrouwen in jezelf, maar ook om de ander te durven vertrouwen. Kinderen wordt een spiegel voorgehouden. Zo mogen kinderen bij een (feedback)oefening vertellen hoe ze denken dat hun klasgenoten hen ervaren. Vervolgens mogen de klasgenoten op hun beurt hun visie geven. Op deze manier kom je erachter of je zelfbeeld wel realistisch is. Als kinderen weten hoe ze in de groep liggen en tips krijgen van klasgenoten voor sociaal handig gedrag, zijn ze beter in staat veilige sociale relaties met anderen te onderhouden. Een belangrijke voorwaarde voor het ontwikkelen van zelfvertrouwen bij kinderen is de wetenschap dat anderen vertrouwen in hen hebben. Binnen de Kanjertraining gebruiken we de metafoor van de levensfiets: het kind kan met zijn levensfiets zelf zijn eigen richting bepalen, hoe snel of langzaam het wil fietsen en of het wil remmen. Een kind dat controle heeft over zijn fiets, zal zich competent voelen. Sommige ouders en leerkrachten hebben de neiging om het stuur of de totale controle over de levensfiets van het kind over te nemen. Maar juist voor de ontwikkeling van zelfvertrouwen is loslaten belangrijk, de zogenaamde ‘liefdevolle onverschilligheid’: uit liefde voor je kind kijk je de andere kant op, zodat het de kans krijgt om te vallen. Daarmee geef je het kind de boodschap: Ik heb vertrouwen in jou. Alleen op die manier kan een kind leren ook op zichzelf te vertrouwen. Gevoelens van competentie betreffen niet alleen het besef ’Ik kan het en ik weet het’, maar ook het besef: ‘Mijn ouders/leerkrachten durven mij los te laten. Zij vertrouwen mij.’ Ook een heel mooi deel uit de Kanjertraining.

Er zijn inmiddels ontzettend veel scholen die deze methode volgen en ik hoop van harte dat over niet al te lange tijd op iedere school de kanjertraining wordt ingevoerd. Je kunt er niet vroeg genoeg mee beginnen.

Hebben jullie er weleens van gehoord?