Help, mijn kind heeft eczeem!

Al sinds mijn geboorte heb ik last van eczeem. Ik ben een dauwworm-kindje en mag de kwaaltjes eczeem, astma en hooikoorts achter mijn naam zetten. Nu zijn ze alle drie behoorlijk vervelend, maar is het vooral het eczeem dat mijn leven beheerst. Momenteel gaat het heel erg goed en heb ik het onder controle met de juiste zalven. De uitbraken die ik tot drie jaar geleden had blijven weg en ik weet wat ik moet doen als er weer wat plekken op komen zetten. Eigenlijk gaat het sinds mijn zwangerschap van Skyler enorm goed. Mijn artikel over zwangerschap en eczeem en hoe je daar precies mee om kan gaan, wat je mag smeren en al dat soort vragen, lees je hier. Vandaag wil ik het eens hebben over iets wat in eerste instantie één van mijn nachtmerries was tijdens mijn zwangerschap. Namelijk: mijn kind heeft eczeem. Het was iets waar ik me heel erg mee bezig hield en oh, wat was ik opgelucht toen ik bevallen was van een eczeemvrij kindje. Helaas was dat niet van lange duur en ben ik met Skyler bezig met smeerschema’s, hormoonzalven, kinderartsen en veel crèmes. Maar laten we het positief bekijken; het valt qua uitbraken nog mee en hij heeft een moeder die er ontzettend veel verstand van heeft en hem hierbij kan helpen. Omdenken, noemen ze dat.

Ik krijg de laatste tijd heel veel vragen van moeders die kinderen hebben met eczeem. Wat ik ze aanraad, welke zalven ik ze adviseer en naar welke arts zij het beste kunnen gaan. Laat ik voorop stellen dat ieder kindje anders is en dus ook het eczeem. Ik kan absoluut geen advies geven over wat jij jouw kind zou moeten smeren, hoe vaak en wanneer je wel of niet naar een arts moet gaan. Wel kan ik wat algemene tips geven waar wij zelf veel aan hebben gehad, wat ik zelf fijn vind werken en hoe wij handelen op momenten dat het eczeem wat erger is.

Skyler heeft vooral eczeem in zijn holtes, op zijn rug, in zijn zij en soms op zijn buik. Het ene moment resulteert dit in open plekken; het andere moment is het alleen een beetje droog en volstaat vette zalf prima. Hoe dan ook: het is iets waar je toch even rekening mee moet houden, waar je goed mee om moet gaan en waar je op tijd bij moet zijn om het niet de spuigaten uit te laten lopen. Lees hieronder mijn tips. Nee, ik ben geen dermatoloog en geen dokter; ik ben slechts iemand die al 29 jaar met eczeem kampt, menig arts heeft gesproken, het nu onder controle heeft en slechts haar persoonlijke ervaringen met jullie wil delen. Met een beetje hulp van dokter Leenarts, die af en toe wat meer uitleg kan geven.

Eczeem
Atopisch eczeem, ook wel dauwworm of constitutioneel eczeem genoemd, is een vorm van eczeem die bij kinderen vaak voorkomt. Deze vorm van eczeem gaat gepaard met een aanleg voor allergieën, dus een aanleg om overgevoelig te reageren op bepaalde stoffen uit de omgeving. Dit is erfelijk bepaald en wordt ook wel atopie genoemd. Waarom bij iemand eczeem ontstaat is niet precies bekend. Natuurlijk is er sprake van de genetische kwestie, net zoals je geboren wordt met bruine ogen, word je ook geboren met een aanleg voor atopisch eczeem. De natuurlijke vetbarrière van de huid is bij veel mensen met eczeem minder aanwezig waardoor een droge huid ontstaat.

Hormoonzalf
Ik ga beginnen met de ergste nachtmerrie voor vrijwel iedere moeder: hormoonzalf. Iedereen schrikt van dit woord en wil het zo lang mogelijk uitstellen of helemaal niet smeren. Zal ik je eens wat zeggen? Ik zweer erbij. Het is bij mij het énige dat op erge momenten voor verlichting kan bieden. Toen de kinderarts hormoonzalf voorschreef voor Skyler, wist ik dan ook dat het prima was. Ik heb aan dokter Leenarts gevraagd, een bekende dermatoloog, waarom hormoonzalf zo slecht staat aangeschreven:

‘Hormoonzalven hebben een slechte reputatie, waarschijnlijk vanwege het woord hormoon. Dit klinkt natuurlijk als iets wat je liever niet bij je kind gebruikt. Het gaat hier echter niet om geslachthormonen. Hormoonzalven of corticosteroiden zijn afgeleid van een stof die van nature in de bijnier geproduceerd wordt. Hormoonzalven bestaan al heel erg lang en dus weten we precies welke bijwerkingen er zijn en hoe ze te voorkomen. Inderdaad, als je maanden lang elke dag op dezelfde plek hormoonzalf smeert, wordt de huid daar dunner. Om dat te voorkomen adviseren dermatologen altijd om de zalf slechts enkele dagen per week te gebruiken volgens een schema. Hierdoor kan de huid niet wennen aan de zalf en is het veilig in gebruik.’

Zoals ik in een eerder artikel al schreef: bij de meesten zijn bijwerkingen niet tot nauwelijks aanwezig. Toch kan het zijn dat je last krijgt van couperose en een dunne huid. Heel vaak is dit slechts tijdelijk. Als je het echt iedere dag op dezelfde plekken smeert kan de huid inderdaad dunner worden. Bovendien wordt er vaak gezegd dat je witte plekken op je huid krijgt; dit is vaak niet te wijten aan de hormoonzalf maar aan het eczeem zelf. Als je helemaal niets smeert krijg je veel jeuk en ga je krabben. Dit zorgt op de lange termijn alleen maar voor meer schade aan de huid. Het is maar net wat je ervoor over hebt. Ik smeer mijn hele leven al hormoonzalven en doe dit nu middels een afbouwschema waardoor het werkt. Dat ik nu eczeemvrij ben en gewoon zonder jeuk de dag door kan brengen, is voor mij belangrijker dan de bijwerkingen die eventueel kunnen optreden.

Zelf smeer ik ook zeker niet iedere dag en dat doe ik bij Skyler ook niet. Ik smeer middels het schema ‘de eerste week twee keer per dag, de tweede week één keer per dag, de derde week vijf keer per week, de vierde week vier keer per week’. Zodra ik merk dat mijn eczeem bijvoorbeeld in week vier weer helemaal terugkomt, ga ik weer helemaal naar week één en smeer ik twee keer per dag. Een heel intensief programma, maar wel eentje dat heel effectief is en bij mij helpt. Je bouwt af tot je bij twee dagen in de week bent en houdt dit zo vol. Is het nu helemaal onder controle en merk je geen plekken meer op? Dan kun je best stoppen. Zo smeer ik ook bij Skyler. Hij heeft een tijdlang een grote, open plek gehad op zijn borst en met hormoonzalf ben ik middels het schema gaan smeren. Het is daarna niet meer teruggekomen. Heeft hij een klein plekje in zijn holtes of rug? Dan smeer ik dat na het douchen even in en vind ik een heel schema niet nodig. Tenzij ik het écht niet onder controle krijg, ik merk dat het uitbreidt en het ene beetje smeren niet meer helpt. Dan haal ik het schema tevoorschijn en ga ik even twee maanden fanatiek aan de slag.

Wat ik heel erg heb geleerd, is dat je de zalf vooral niet te dun moet smeren. Want dan smeer je voor niks en doet het zijn werk niet. Veel mensen zijn angstig voor de bijwerkingen en gebruiken het dus niet helemaal goed. Een heel duidelijk en goed schema vind je hier. Je werkt met vingertoppen en daardoor kun je erg goed doseren en smeren. Probeer dit ook aan te houden, ook als je het te dik of te dun vindt.

Vette zalf
Vette basiszalf is van cruciaal belang om het eczeem onder controle te krijgen. Doe je dat niet, dan verandert een simpele droge plek al gauw in (open) eczeem. Gebruik iedere dag een goede vette zalf bij je kindje en verhoog dit naar twee keer per dag als je merkt dat hij of zij enorm droog is. Ook tijdens het smeren van hormoonzalf blijf je dit doen. Smeer de eczeemplekken in met hormoonzalf en pak daarna de vette basiszalf erbij om de rest van het lichaam te doen. Ikzelf smeer Droge Huid zalf van dokter Leenarts omdat die lekker vet is en enorm goed werkt bij Skyler. Bovendien hebben we de welbekende vaseline lanette van de apotheek die ook prima zijn werk doet. Heel af en toe pak ik de nurturing cream van Naif, maar vaker ga ik voor het grove geschud en gebruik ik de heel vette variant van Leenarts. Het is even zoeken naar wat jij het fijnste vindt. De één wil en moet extreem vet, terwijl de ander genoeg heeft aan een milde zalf. Zodra je je favoriet voor je kind hebt gevonden: blijf daar bij!

Krabben
Eczeem jeukt enorm. De jeuk is erger dan pijn en dus krab je het al snel open. Toen ik mijn moeder vroeg of ze nog tips had (ze moest er bij mij natuurlijk rekening mee houden) gaf ze aan dat het belangrijk is om de nageltjes van de kinderen kort te houden zodat hij of zij zich niet open kan krabben. Bovendien kun je het beste zo vroeg mogelijk zorgen voor sokjes om de handen tijdens het slapen. Zo wordt het niet open gekrabt en is het voor een kind vanzelfsprekend om iets om de handen te hebben tijdens het slapen. Er zijn ook speciale handschoentjes te vinden bij de apotheek.

Wisselend
Waar ik zelf mee kamp en wat ik ook duidelijk bij Skyler kan zien; het kan er opeens zitten als het kindje wakker wordt. Of zoals ik zelf vaak zeg: het komt op als poepen. Het ene moment kijk je in de spiegel en zie je er helemaal schoon uit en het andere moment zit je helemaal onder en word je gek van de jeuk. Eczeem gaat soms beter en dan weer slechter. Soms is er heel duidelijk een reden waarom het eczeem opeens verslechterd. In het algemeen kan je stellen dat wanneer het niet zo goed gaat met het kind, het ook niet goed gaat met het eczeem. Dus, tandjes die doorkomen, een griepje, seizoensinvloeden, maar ook spannende dingen zoals Sinterklaas of een verjaardag kunnen effect hebben op het eczeem. De meest kleine omschakelingen kunnen zorgen voor deze huiduitslag. Opeens een heel warme dag? Of opeens hartstikke koud? Net terug van vakantie of juist bezig met inpakken om te gaan? Een dagje uit en blij van enthousiasme? Een slechte nacht? Of gewoon heel erg veel droogte waar de basiszalf niet genoeg zijn werk heeft gedaan. Je moet het echt per dag bekijken en daar ook naar handelen. Let wel op: ben je bezig met een smeerschema met hormoonzalf en je ziet een verbetering na twee weken, stop dan niét met de hormoonzalf en bouw het hele schema af. Zo blijft het eczeem onderdrukt en heeft het geen kans om terug te komen. Als je na twee weken al stopt met smeren is er kans dat het niet goed genoeg verholpen is en klaar staat om weer zijn intrede te maken. Dat wil je niet hebben. Dan heb ik het wel over de meer hardnekkige plekken. Een klein plekje in de holte kan ik prima behandelen met een paar keer smeren.

Douchen
Misschien ten overvloede, maar ik moet het toch even zeggen: pas op met douchen en badderen. Hoe heerlijk het ook is om met je kind te douchen of hem of haar in bad te stoppen, probeer het zoveel mogelijk te beperken. Beperk het tot twee keer per week om uitdroging te voorkomen. En let natuurlijk op met alles wat je onder de douche gebruikt. Zoals de dermatoloog altijd heel simpel zegt: ruikt het lekker, dan kun je er zeker van zijn dat het niet geschikt is voor jouw kindje met eczeem. Vaak zijn dat producten met parfum. Check dus heel erg goed de ingrediëntenlijst. En dat geldt dus ook voor jouw eigen producten als je met jouw kind in bad of onder de douche gaat. Ook jouw shampoo kan irriteren bij het kind als het in de buurt staat tijdens het uitspoelen.

Voeding
Veel mensen denken dat het eczeem komt door voeding van het kindje. Dit is niet altijd waar. Ja, het treedt op bij bijvoorbeeld koemelkallergie, maar het kan ook erfelijk zijn zoals bij ons het geval is. Dokter Leenarts legt uit: ‘Atopisch eczeem ontstaat meestal als je kindje tussen de 3 en 6 maanden oud is, maar later kan ook. Dit is precies het moment waarop veel moeders stoppen met borstvoeding en op een andere voeding overgaan. Vandaar dat al snel de link wordt gelegd tussen voeding en eczeem. Het is echter uitzonderlijk dat een voedingsallergie de oorzaak is van de eczeemklachten. Het kan natuurlijk wel maar meestal zijn er dan ook andere (darm)symptomen. Sowieso hebben kinderen met atopisch eczeem iets meer kans op een voedingsallergie dan andere kinderen. Dit uit zich meestal in rode vlekken, galbulten of gezwollen lippen die ontstaan binnen een uur na het eten van het betreffende voedingsmiddel.’

Zonnebrandcrème
Ik krijg vaak de vraag welke zonnebrandcrème nu echt perfect is voor eczeemhuidjes. Dit vind ik lastig en ligt echt aan de persoon zelf. Tijdens de vakanties gaat het zó goed met mijn eczeem, dat ik veel merken gebruik. Ik wissel ze echter continu af waardoor ik er geen allergie voor kan opbouwen. Nivea, Hema en Naif waren de zonnebrandcrèmes die ik mee had naar Bali. Voor Skyler gebruikte ik ze ook allemaal, maar voornamelijk smeerden we toen Naif. Ik schreef er een tijdje geleden over en daar kun je ook tips lezen van andere bezoekers.

Slapen
Wat voor mij verschrikkelijk is, is een veel te warme kamer, veel te warme kleding en dan ook nog eens net ingesmeerd zijn met vette zalf en direct in bed kruipen. Dat is een absolute no go. Hou het voor je kindje dus ook luchtig. Zorg dat de kamer niet te warm is en ga niet voor én een pyjama én een slaapzak én een deken. Zorg dat alles niet te strak om het lijfje zit, kies voor zachte stoffen zoals katoen, vermijd wol en nylon en maak een keuze waarmee jij je kindje toedekt. Daarnaast is het vreselijk voor jouw kind om net ingesmeerd in bed gelegd te worden. Dat gaat warm worden, broeien en enorm jeuken. Ga dus op tijd naar boven, begin aan het smeerritueel en laat je kindje lekker alleen in luier rondlopen zodat de zalf goed kan intrekken. Of dat nu vette zalf of hormoonzalf is. Zodra het meest vette ingetrokken is kun je verder gaan met aankleden. Ja, ik heb nooit gezegd dat het allemaal heel makkelijk en snel was!

Kleding
Zoals ik hierboven al vertel, let op met stoffen. Heel leuk al die wollen truitjes en dekens, maar doe het niet. Het jeukt, je gaat krabben en voor je het weet heb je weer open plekken. Ga voor zachte stoffen, niet teveel irriterende labels en tierelantijntjes en hou het simpel. En sla genoeg rompers in zodat de kleding niet onder de vlekken komt te zitten vanwege de zalf!

Het goede nieuws? De meeste kinderen groeien over hun eczeem heen. Aanleg voor een droge huid blijven ze echter wel houden. Zelf heb ik het al 29 jaar. Ja, het is vervelend en het is vermoeiend om niet éven lekker te douchen en dan klaar te zijn. Er volgt een smeerritueel dat langer duurt dan het douchen zelf. Maar je went eraan en zolang de hormoon- en basiszalven goed zijn, komt het allemaal wel goed!

Het boek van Dokter Leenarts is een aanrader als je meer wil lezen over huidproblemen bij kinderen. Kijk hier voor meer informatie.

Mocht je vragen hebben mag je ze altijd stellen. Nogmaals: geen dokter, maar ervaringsdeskundige! Contacteer altijd je huisarts of dermatoloog als je ergens over twijfelt en meer en uitgebreider antwoord wil hebben op je vragen. Ga niet klakkeloos aan de slag met hormoonzalven die je misschien gekregen hebt en laat je goed informeren.